Aktivni ugljenik (takođe nazvan aktivirani ugljenik ili aktivni ugalj) visoko je porozan oblik ugljenika sa velikom površinom, koji se koristi za adsorpciju, prečišćavanje i filtraciju. "Aktivira" se putem fizičkog ili hemijskog tretmana, čime se povećava njegova sposobnost adsorpcije. Ova osobina ga čini izuzetno korisnim u mnogim industrijama, posebno u hemijskoj industriji.
Svojstva i karakteristike aktivnog ugljenika:
- Velika površina: Porozna struktura pruža ogromnu površinu (do 1.500 m²/g) za adsorpciju.
- Adsorptivne sposobnosti: Može da adsorbuje širok spektar jedinjenja, uključujući gasove, tečnosti i organske molekule.
- Fizička i hemijska stabilnost: Održava stabilnost u kiselim i baznim sredinama.
- Ponovna upotreba: Može se regenerisati zagrevanjem ili hemijskim procesima.
Primena aktivnog ugljenika u hemijskoj industriji:
- Tretman vode: Koristi se za prečišćavanje vode uklanjanjem zagađivača poput hlora, organskih jedinjenja i toksina.
- Prečišćavanje gasova: Uklanja nečistoće poput isparljivih organskih jedinjenja (VOC) i toksičnih gasova (poput sumpornih jedinjenja) iz industrijskih dimnih gasova.
- Kataliza: Deluje kao nosač katalizatora u hemijskim reakcijama.
- Oporavak rastvarača: Adsorbuje i omogućava ponovno korišćenje organskih rastvarača u industrijama poput proizvodnje boja i premaza.
- Dezodorizacija: Koristi se za uklanjanje neprijatnih mirisa adsorpcijom neželjenih gasova i isparenja.
- Farmaceutske aplikacije: Primena u medicini za lečenje trovanja i predoziranja (adsorpcijom toksina u gastrointestinalnom traktu).
- Industrija hrane i pića: Koristi se za prečišćavanje sastojaka (npr. uklanjanje boja i nečistoća iz šećernih rastvora).
Vrste aktivnog ugljenika (na osnovu sirovinskog materijala):
1. Drveni aktivni ugljenik:
- Dobija se iz drveta, često korišćen u prečišćavanju vazduha i vode.
- Ima visoku adsorpciju za veće molekule (makropore).
2. Aktivni ugljenik od ljuske kokosa:
- Dobija se iz ljuski kokosa, poznat po visokoj tvrdoći i sposobnosti adsorpcije manjih molekula.
- Često se koristi u adsorpciji gasova i tretmanu vode (zbog svoje mikroporoznosti).
3. Ugljeni aktivni ugljenik:
- Proizvodi se od antracita ili bituminoznog uglja.
- Pogodan za prečišćavanje vode, filtraciju vazduha i adsorpciju gasova.
4. Tresetni aktivni ugljenik:
- Dobija se od razloženih organskih materijala poput treseta.
- Obično se koristi za filtraciju vode zbog manje gustine i veće adsorpcije organskih jedinjenja.
5. Sintetički aktivni ugljenik (polimerna osnova):
- Proizveden od sintetičkih polimera.
- Koristi se u specijalizovanim primenama poput katalize, gde je kontrolisana struktura pora od ključnog značaja.
Najveći proizvođači aktivnog ugljenika:
Proizvodnja aktivnog ugljenika je koncentrisana u regionima sa obilnim prirodnim resursima poput ljuski kokosa, uglja i drveta. Najveći proizvođači uključuju:
Kinu:
Najveći svetski proizvođač i izvoznik aktivnog ugljenika, posebno ugljeničnog i drvenog tipa. Ima značajan kapacitet za proizvodnju različitih vrsta aktivnog ugljenika za industrijske, vodoprerađivačke i filtracione svrhe.
Indiju:
Vodeći proizvođač aktivnog ugljenika od ljuske kokosa. Veliko tržište izvoza, posebno u jugoistočnoj Aziji i Evropi, zbog visokog kvaliteta proizvoda.
SAD:
Glavni proizvođač aktivnog ugljenika od uglja, posebno za domaće primene poput filtracije vazduha i vode. Takođe, značajno uvozi aktivni ugljenik iz drugih zemalja.
Indonezija:
Poznata po proizvodnji aktivnog ugljenika od ljuske kokosa zbog obilnih resursa kokosa. Ima snažno izvozno tržište, snabdevajući različite globalne industrije.
Filipini:
Još jedan značajan proizvođač aktivnog ugljenika od ljuske kokosa, uglavnom za primene u prečišćavanju vode i vazduha. Ove zemlje dominiraju globalnim tržištem aktivnog ugljenika, koje pokreće potražnja iz industrija kao što su zaštita životne sredine, tretman vode, farmacija i hemijska obrada.
